Wyznaczanie celów, a edukacja finansowa

Wyznaczanie celów a edukacja finansowa – z pozoru wydaje się że jedno pojęcie z drugim nie ma zbyt wiele wspólnego. Nic bardziej mylnego.
Od postawienia sobie celu, od marzenia za którym zaczynamy gonić – zaczyna się wszystko, w każdej dziedzinie życia. Także tej finansowej. Która w bardzo wielu kwestiach bazuje i opiera się dokładnie na tych samych zasadach co nasze pozostałe aktywności życiowe. Chcesz schudnąć, opanować język obcy, wyjechać na wymarzone wakacje – stawiasz sobie cel. Cel do którego dążysz i który chcesz zrealizować. Zgadza się – zgadza. To dlaczego wydaje Ci się, że w kwestiach dotyczących zarządzania pieniędzmi możesz pozwolić sobie na totalny luz i robić wszystko, na co akurat masz ochotę? Nawet jeśli w ten sposób oddalasz się od swoich marzeń. Właśnie takie nawyki i sposób postępowania chcesz przekazać swojemu dziecku?

---

Zgodnie z zapowiedzią dzisiaj startujemy z pierwszym merytorycznym artykułem dotyczącym sposobu i zasad postępowania, dzięki którym nasza inteligencja finansowa oraz inteligencja naszych dzieci wzrośnie.

Do tego cyklu należą artykuły:

Edukacja finansowa – wszystko zaczyna się w głowie
Wyznaczanie celów a edukacja finansowa
Działanie i edukacja finansowa – czas na Twój ruch​
Konsekwencja i edukacja finansowa

---

Dlaczego muszę mieć cel?
 

Wyznaczanie celów i ich wpływu na nasze późniejsze życie – było przedmiotem wielu badań naukowych. Jedno z nich dotyczyło studentów – i tego jakie mają cele i plany na życie – po zakończeniu szkoły. Badanie przeprowadzono na Uniwersytecie w Harvardzie. Okazało się, że z grupy badanych studentów – zaledwie 3% miało ściśle określone i spisane cele, kolejna grupa – ok. 10% studentów wiedziała, co chce w życiu robić, jednak plan swego przyszłego życia miała luźno ułożony w głowie. Ostatnia grupa – najbardziej liczna – nie miała pomysłu na swoje życie i totalnie nie wiedziała co będzie robić po zakończeniu szkoły.

Po kilkunastu latach – po raz drugi zbadano tą samą grupę studentów. Okazało się – że osoby które miały postawiony przed sobą cel – były kilkanaście razy bardziej zamożne – niż ich koledzy ze studiów – którzy nie wiedzieli, co chcą i będą w życiu robić,
 

Zresztą – do takich wniosków, specjalnie nie potrzeba badań naukowych. Jesteś kobietą, po ciąży lub ciążach (w końcu to blog dla rodziców ;)) – więc zakładam że wielokrotnie – jeśli sama osobiście tego nie robiłaś – to jednak stykałaś się z koleżankami – które się odchudzały.

I jak pewnie wiesz – jedne osiągały sukces – inne niekoniecznie. Jednak zawsze i wszędzie – te odchudzanie zaczynało się od postawienia sobie celu. Będę ważyć o 7 kg mniej do wiosny i tak dalej.

I w momencie – kiedy postawiły sobie cel – zaczynały wykonywać działania – by go zrealizować. Jadły mniej, przechodziły na bardziej lub mniej drastyczne diety, ograniczały lub wręcz unikały słodyczy, starały się więcej ćwiczyć, pić więcej wody itp.

Ale za każdym razem – zaczynało się od postawienia sobie jakiegoś celu. A potem planów – jak go zrealizować i przybliżyć się do tego wymarzonego i wyśnionego wyniku.
 

To samo podczas podróży. Nie znam nikogo – kto chcąc dojechać z punktu A do punktu B (np. z Warszawy do Krakowa) nie wyznacza sobie trasy 🙂 I nie określa, w jaki sposób tam dotrze. W naszym codziennym i realnym życiu rodzica – po prostu nie ma takich sytuacji. Skoro chcę dotrzeć z dziećmi nad morze – nie wylądujemy w górach – bo akurat autobus do Zakopanego 10 minut szybciej odjeżdżał z drugiego peronu. Mamy cel – jakim jest podróż nad morze – i go realizujemy. Tak po prostu i bez gadania 😉
 

Edukacja finansowa i osiąganie niezależności 

 

Też ropiera się o wyznaczanie celów. Moim na przykład jest emerytura za 20 lat. O czym pisałam we wpisie Emerytura za 20 lat – co zrobić by na starość nie być ciężarem dla dzieci

Dość późno się obudziłam – dlatego mimo mojego wieku – dalej daję sobie 20 lat na osiągniecie celów życiowych. Wcześniej jeśli chodzi o moje życie i cele finansowe – byłam spławikiem na wodzie. W związku z czym podążałam tam – gdzie mnie wiatr czy nurt poniósł. W sumie w tej pobudce kluczową rolę odegrały dzieciaki i blogosfera z Michałem Szafrańskim i Marcinem Iwuciem na czele 😉

Gdyby nie one – i chęć zapewnienia im lepszego życia i lepszych możliwości na start – dalej żyłabym z dnia na dzień. Bez planowania, żyjąc w przeświadczeniu – że jakoś to będzie. A z tym jakoś to będzie różnie bywa. W życiu pewna jest tylko zmiana. Więc od chwili pojawienia się dzieciaków były i lata tłuste – i chude. Które przerodziłyby się w bardzo chude – gdybym dalej z mężem próbowała żyć chwilą.

A ponieważ pamiętam z czasów dzieciństwa jak nieciekawie potrafi być – gdy brakuje pieniędzy – staram się nie dopuścić do takiej sytuacji u nas. I od jakiegoś czasu odkładam nadwyżki i planuję wydatki. A te odłożone nadwyżki mam zamiar za jakiś czas zamienić na mieszkanie 🙂 A najlepiej dwa lub kilka 🙂 No co – apetyt rośnie w miarę jedzenia.

 

Co zmienia wyznaczanie celów? 

 

• Masz cel – wiesz dokąd idziesz. A jak idziesz – to po drodze pojawia się dużo rożnych możliwości jak i pokus. Skoro wiesz gdzie chcesz dojść – wiesz czy dana kwestia przybliży Cię do realizacji celu czy oddali. Przykład – proszę bardzo – mam cel schudnąć 7 kilo. Idę do sklepu i widzę ulubione ciastka w promocji – 3 opakowania w cenie 2. Skoro Twoim celem jest schudnąć – prawdopodobnie mimo kuszącej oferty – nie skorzystasz z niej. Zjedzenie 3 paczek ciastek nie przybliży Cię przecież do zrzucenia nadprogramowych kilogramów
• Każdego dnia wykonujesz zadania, które przybliżają Cię do realizacji celu. Dzisiejsze życie jest szalone. Ludzie nakładają na siebie ogromną ilość zadań i obowiązków. Jeśli nie wiesz co chcesz osiągnąć, co jest Twoim celem – cały dzień możesz poświecić na przysłowiowe "gaszenie pożarów" i ani przez chwilę nie zajmować się tym, co jest dla Ciebie naprawdę ważne. Skoro nie wiesz co jest Twoim celem – możesz przez cały dzień kręcić się jak bąk w kółko – jednak takie działanie ani przez chwilę nie przybliży Cię do realizacji tego, co tak naprawdę chcesz osiągnąć. Dlatego tak ważne jest wyznaczanie i realizowanie celów. Jeśli masz już wyznaczony cel – podejmujesz decyzje i działania związane z jego realizacją. Każdego dnia bez wyjątku starasz się zbliżyć do osiągnięcia tego, co sobie zamierzyłaś. Czyli wiesz już które decyzje i zadania są ważniejsze od innych i to właśnie one powinny być wykonywane przez Ciebie w pierwszej kolejności. Nie te które są pilne, ważne i konieczne do wykonania z jakiegoś innego powodu. Jeśli nie masz celu – nie wiesz w którym kierunku iść, a skoro nie wiesz gdzie iść – to jakim cudem tam dojdziesz? Twoje działania przypominają bardziej uganianie się za własnym ogonem. Kręcisz się w kółko i ani przez chwilę nie jesteś bliżej – a czas leci. 

   

   

   

  W praktyce może wyglądać to tak – że skoro moim celem jest uzbieranie pieniędzy na kupno mieszkania – to muszę podjąć dodatkowe działania i zarabiać więcej. Dodatkowo – zarobione pieniądze muszą być odkładane – a nie konsumowane na bieżąco. Czyli muszę starać się – by mimo zwiększenia dochodów – nie podnieść zbytnio stopy życia naszej rodziny. Co oznacza – że np. tym samym telefonem będę posługiwała się póki nie padnie. Mimo że podobają mi się nowsze modele z większa liczbą bajerów i aplikacji. Będę pilnowała wydatków na żywność – i nie kupowała produktów pod chwilą impulsu. Ostatecznie to właśnie żywność stanowi dość duży procent miesięcznego budżetu każdej rodziny. I tak dalej właśnie w ten deseń. Wiem jaki cel mi przyświeca – i dzień w dzień robię coś by przybliżyć się do jego realizacji. 

• Masz cel – jesteś skupiona na jego realizacji – dzięki czemu lepiej się czujesz, wyżej się oceniasz, jesteś zdrowsza i szczęśliwsza. Wiesz już co osiągnęłaś, jaki trud podjęłaś i o ile bliżej jesteś końca drogi. To mobilizuje do działania i sprawia – że inne kwestie idą w kąt

Wyznaczanie celów finansowych w wersji dla dzieci

 

W tym punkcie w dalszym ciągu najważniejsza jest obserwacja – nas dorosłych i nawyki które wyrabiamy sobie przez lata w domu rodzinnym.

Mówiąc krótko – nie licz na to że Twoje dziecko zostanie omnibusem czy rekinem finansowym jeśli Ty bardzo swobodnie i lekko podchodzisz do kwestii pieniędzy. Jeśli dokonujesz spontanicznych zakupów, masz niekończące się debety na kartach kredytowych i wychodzisz z założenia, że byle do pierwszego – to wiedz że Twoje dziecko właśnie taki sposób obchodzenia się z pieniędzmi wyniesie z domu. I nawet jeśli będzie chciało zmienić nawyki finansowe – bedzie mu znacznie trudniej – niż osobie – która została nauczona planowania i realizowania celów.
 

Wyznaczanie celów finansowych – jak przyzwyczaić dziecko? 
 

Z tym zadaniem świetnie poradzi sobie Lista marzeń – czyli zamiast spontanicznych zakupów – dziecko wpisuje na listę rzeczy (w przypadku tych mniejszych pewnie będą to zabawki), które chce mieć. Następnie z tej listy (ważne aby w ciągu kilku dni się nie zgubiła) dziecko wybiera jedną z rzecz na której zależy mu najbardziej. Potem rekonesans ile to cudo kosztuje. A następnie sprawdzenie własnych zapasów finansowych i możliwości jakie mamy. Czyli czy dziecko – np. z kieszonkowego czy otrzymywanych prezentów – ma takie pieniądze do rozdysponowania – czy też nie. Jak nie – ile musi uzbierać, co zrobić by wcześniej mieć pożądaną kwotę. Ewentualnie co zrobić by gadżet kosztował mniej. Poszukanie zabawki u różnych dostawców, sprawdzenie kodów rabatowych, poczekanie na promocję i tak dalej. Zawsze dobrze jest pomóc dziecku – poprzez np. dołożenie jakiejś sumy jak uzbiera określona kwotę lub zaoferowanie możliwości zarobienia tych pieniędzy (za wykonanie rzeczy – za które i tak płacimy; sprzątanie własnego pokoju w tej kategorii się nie mieści). 

Czyli jak widzicie – za pomocą listy marzeń – Twoje dziecko przechodzi dokładnie tą samą drogę co planujący dorosły. Ma cel – musi sprawdzić, ile kosztuje jego realizacja, zorientować się w jakim miejscu jest teraz, poszukać sposobów na jego zrealizowanie i na końcu zrealizować go.

Swoją drogą – nie zdziwcie się – jeśli w trakcie zbierania pieniędzy dziecko zmieni sobie obiekt pożądania. To normalne – i często zdarza się także nam dorosłym.  Mimo, że nie zawsze zdajemy sobie z tego sprawę. 

Inna kwestia – co jeśli dziecko ma odpowiednie środki na zrealizowanie celu? 

Wtedy go realizuje – jeśli tego chce. Z pieniędzmi już tak jest – że szybko wydawane – szybko się kończą. Więc istnieje duże prawdopodobieństwo – że przy kolejnym upatrzonym przedmiocie będziecie mieli okazję przetestować listę marzeń

 

Wyznaczanie celów finansowych, a otoczenie

 

No cóż – i tu zaczyna się droga pod górkę. Skoro 90% społeczeństwa nie wyznacza sobie celów – nie licz na to, że uszanuje lub wesprze Twoje. Raczej będą dążyli do wsadzenia Ciebie do tych samych szufladek, w których oni siedzą. Więc pewnie nie raz będziesz musiała walczyć ze swoimi wątpliwościami – ale i dobrymi radami najbliższego otoczenia. Po co oszczędzać na  kolejne mieszkanie – nie lepiej za odłożone pieniądze kupić lepszy samochód, pojechać na wakacje na pełnym wypasie, wyremontować mieszkanie, tak aby sąsiedzi szczeki z podłogi nie mogli podnieść?Przecież tego wszystkiego potrzebujesz tu i teraz – więc po co zbierać pieniądze na coś innego – co ma Ci przynieść zysk w przyszłości? 

Brzmi znajomo? W takim razie – rada jest dość prosta – nie rozmawiaj z innymi o swoich celach i zamierzeniach. W ten sposób nie będą Cię krytykować – i odciągać od założonych celów. Jeśli już chcesz z kimś rozmawiać – to wcześniej upewnij się – że myśli podobnie jak TY. Jeśli chodzi o odkładanie pieniędzy – by potem kupić za nie coś, co zwiększy Twoje przepływy – chętnie dołączę do Twojej grupy wsparcia 🙂 Ponieważ sama w ten sposób idę pod prąd 🙂

To samo jeśli chodzi o wychowanie dzieci. Tutaj jest jeszcze więcej doradców – którzy będą tłumaczyli Ci – jak bardzo się mylisz nie spełniając zachcianek Twojego dziecka tu i teraz. Jakie to niehumanitarne i kto słyszał, aby na dziecku oszczędzać. Wymagać od niego planowania i zaangażowania. Przecież to tylko dziecko – powinno mieć zapewnione przez Ciebie wszystko – łacznie z zabawkami. Być może usłyszysz – że kieszonkowe też najlepszym sposobem na naukę nie jest. 

Czego byś nie usłyszała od rodziny czy znajomych – w ciągu kilku tygodni czy miesięcy wprowadzanie sposobów z tego bloga – pozwoli Ci zamienić dotychczasowy koszmar zakupowy (mama ja chcę to i tamto) w całkiem fajną i przyjemną wyprawę z dziećmi. Jasne – będą próby zmiany zasad – ale tylko próby, a nie regularna potyczka podczas zakupów. 

Skąd to wiem – ponieważ jestem tylko mamą – i też popełniam błędy. Też miałam sytuacje z wyjącym i wymuszającym  kilkulatkiem w sklepie. Wtedy dotarło do mnie – że gdzieś coś poszło nie tak, jak powinno. Jednak nie aż tak bardzo – by nie można było tego poprawić. Teraz moja córa dalej lubi szybko wydawać pieniądze – ale wie już że wydaje swoje kieszonkowe, a te potrafi się szybko skończyć. Więc robi to bardziej rozważnie.

A teraz ostatnie zdanie jako podsumowanie. Nie patrzcie na innych i nie słuchajcie dobrych rad otoczenia jeśli chcą Was oddalić od postawionych sobie celów. I uważnie dobierajcie osoby – z którymi swoimi marzeniami finansowymi się dzielicie. W innym wypadku większość z nich będzie starała się przekonać Cię jak bardzo się mylisz – także w kwestii edukacji finansowej dzieci.

Ps. Dzięki żę wytrwałaś do końca wpisu – tym bardziejże do najkrótszych nie należał. Jeśli Ci się spodobał – będę zachwycona – jeśli udostępnisz go dalej. Może komuś z Twoich znajomych przyda sie taka lektura. Zachęcam również do zapisania się na newsletter i polubienia profilu bloga na FB